Renta planistyczna to, zgodnie z art. 36 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, rodzaj daniny publicznej nakładanej przez organ wykonawczy gminy (wójt, burmistrz albo prezydent miasta) w drodze decyzji administracyjnej. Opłata planistyczna stanowi dochód własny gminy z racji zbycia nieruchomości, której wartość wzrosła w wyniku zmiany, bądź ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Decyzja ustalająca rentę planistyczną nakładana jest na właściciela zbywanej nieruchomości lub jej użytkownika wieczystego na podstawie art. 37 ust. 6 u.p.z.p. przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta – w zależności od wielkości gminy. Od tej decyzji przysługuje odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego, a następnie do sądów administracyjnych.

Możliwość nałożenia renty planistycznej zachodzi, gdy poprzez uchwalenie lub zmianę planu miejscowego wzrosła wartość nieruchomości zbywanej przez właściciela bądź użytkownika wieczystego. Wzrost wartości wiązany powinien być ze zmianą przeznaczenia gruntów.

Wysokość renty planistycznej kształtuje się odmiennie w zależności od wartości nieruchomości. W każdym jednak razie, nie może być ona wyższa niż 30% wzrostu wartości nieruchomości (art.36 ust 4 u.p.z.p.).

Zgodnie z art. 37 ust. 4 u.p.z.p. roszczenia uiszczenia opłaty planistycznej można kierować do właściciela lub użytkownika wieczystego w terminie 5 lat od dnia, w którym plan miejscowy albo jego zmiana stały się obowiązujące. Bieg terminu każdorazowo przerywa więc skuteczne wszczęcie postępowania o ustalenie renty planistycznej. Natomiast po upływie 5 – letniego terminu roszczenie wygasa.